Emotieregulatie, het begint met leerprocessen

Emotieregulatie is een natuurlijk proces. Er valt immers altijd wel iets aan emoties te reguleren. Toch kunnen emoties het kind soms de baas worden en het gedrag beïnvloeden op een manier die we achteraf niet passend vonden. Hoe kun je hier op een passende manier, voor zowel het kind als de ouders, mee omgaan? Het begint met leerprocessen.

Wist je dat het reguleren van emoties al vanaf baby af aan begint? Als baby zijn de emoties nog primair en uiten deze zich als lachen en huilen. De regulatie gebeurt ook extern: er komt iemand anders de baby kalmeren en de aanleiding van het huilen oplossen. Het begin van emotieregulatie. Met emotieregulatie bedoelen we het proces van herkennen, erkennen en het uiten van emoties, passend bij de persoon en bij de situatie. Om dit te kunnen laten slagen, moet het zenuwstelsel een bepaalde rijping hebben doorgemaakt.

De leerprocessen van emotieregulatie

In de rijping van het zenuwstelsel worden de reflexen vervangen door meer en complexere zenuwbanen. Dit zorgt voor verschillende processen die ons onder andere leren welke emoties er zijn, welke factoren deze emoties triggeren en hoe dit ons gedrag beïnvloedt. Zo krijgen we bijvoorbeeld de beschikking over taal, waarmee je emoties kunt uiten. De taal helpt ons ook om te ondertitelen wat we waarnemen aan emoties bij anderen. Naast dat leren we om emoties te onderdrukken en deze op een ander moment te uiten. We leren hier de ‘rem’ op de zenuwbanen kennen.

We leren ook dat emoties per persoon anders kunnen zijn. Het ene kind wordt blij van een kwispelende hond en een ander kind loopt met een grote boog er angstig omheen. De verschillen zien, maakt dat we kunnen begrijpen dat een ander bang kan zijn, terwijl je er zelf niet bang van wordt. Zo ontstaat empathie: jezelf kunnen verplaatsen in de gevoelservaring van een ander. Dit is een rijpingsproces.

Aandacht voor emotieregulatie

Als een bepaalde emotie getriggerd wordt, dan kunnen we kiezen welk gedrag we op dat moment laten zien. Sommige kinderen zullen aangemoedigd worden om hun emoties te uiten, terwijl andere kinderen juist gekaderd worden. De emotieregulatie heeft bij ieder kind een ander aandachtspunt nodig. Sommige kinderen hebben activatie en prikkeling nodig om hun emoties te (durven) laten zien, terwijl andere kinderen de rem nodig hebben om op tijd een diepe zucht te doen.

De thermometer

In het leerproces om de rem in te trappen, gebruiken we de metafoor van de thermometer. Wanneer iets een klein beetje irritant wordt, dan staat de thermometer op oranje. De kunst is om in ‘oranje’ te reguleren en een oplossing te zoeken, zodat je in ‘groen’ terecht komt, want eenmaal in ‘rood’ is reguleren te laat.

Sommige kinderen hebben een thermometer die snel naar rood schiet. Dan is vertragen en tijd nemen om te voelen en te ervaren wat er in het lichaam gebeurt een belangrijke stap in het verbeteren van de emotieregulatie. Voor iedereen geldt, ook voor ouders, dat emotieregulatie niet altijd verloopt hoe je het graag zou willen. Het tonen van een bepaald gedrag kies je zelf en soms vergis je je. Daarom is leren praten over wat er vóór het getoonde gedrag gebeurde, oftewel het praten over de gedachten en gevoelens, erg belangrijk.

Dat praten kan soms knap lastig zijn. Misschien is het wel iets waar Intraverte hulp bij kan aanbieden. Met onder andere de thermometer gaan we aan de slag om de emoties van jouw kind te reguleren, zodat hij of zij de rem weet te vinden en leert om deze in te trappen.